Mehmet Ismail 80 anniversary

BİR KİTAB İKİ BAXIŞ

Ədəbiyyatımızı dünya arenasında ləyaqətlətəmsil edən şairlərimizdən biri olan  Məmməd İsmayılın indiyədək Avropanın səkkizdən çox ölkəsində  kitabları nəşr olunmuşdur.Sevindirici haldır ki, bu kitaplar nəşr olunduqları ölkələrin  tərcümə kitab bolluğunda itib batmır,yayınlanar-yayınlanmaz oxucuların və ədəbi tənqidin diqqətini çəkir,haqqında məqaləllər yazılır, proqramlar hazırlanır.Belə kitablardan biri dəşairin Boqdani nəşriyyatının Brüsseldə 2018-dəAlban dilində nəfis şəkildə nəşr etdiyi  “Rojet e harreses” (Unutma, keşikçi)kitabıdır.Kitab haqqında istər Albaniya, istərsə də Kosova mətbuatında bir sıra məqaləllər çap olunmuşdur.Onlardan  ikisini  oxucularımızla bölüşməyi uyğun gördük.

MƏMMƏD İSMAYILIN  ƏSƏRLƏRİNİ

HƏYƏCANSIZ OXUMAQ OLMUR

Söhbət şeirdən, poeziyadan gedəndə mən adətən daha yüksək kategoryaları düşünürəm.Əlbəttə belə düşünməyə bu dəfə tamamiylə haqlıyam, çünki haqqında söz açacağım adampoeziya aləminin dahiyanə şəxsiyyəti, istedadlı elm adamı və intellektualdır.

Azərbaycanlı şair Məmməd İsmayıl mükəmməl şeirlər yazmaq və ölkəsini ən yüksək ədəbi səviyyədə təmsil etmək  üçündoğulmuşdur. Onun şeirə yanaşması yalnızca xəyali bir yanaşma deyil, eyni zamanda ölümsüz sənət əsərləri yaratmaq və əbədiyyətə məsaj göndərməkdir.Bu isə fikrimcə hər bir böyük sənət adamının mahiyyəti və özəlliyiddir.

Önəmlə vurğulamaq gərəkdir ki, indi elə bir çağda yaşayırıq ki, biz sənət adamları şeir festivallarında təkcə öz yaşıdlarımızla deyil,eyni zamanda dünyanın önəmli ədəbi şəxsiyyətyləri ilə də tanış oluruq.Taleyin bizə verdiyi bu fürsətlər sayəsində Məmməd İsmayıl kimi böyük şair və dəyərli dostla tanış ola bildik.Elə buna görə də onun şeirlərini böyük bir bir sevgi ilə alban dilinə tərcümə edib ayrıca kitab halında çap etdirdim.Məmməd İsmayılın alban dilində çap olunan bu kitabı oxucular və tənqidçilər tərəfindən böyük maraqla qarşılandı.

Məmməd İsmayıl böyük bir lirikdir, ədəbi coğrafiyasını getdikçə genişləndirməsi səbəbiylə onun haqqında danışarkən   yalnız Aərbaycan milli ədəbi ölçüləri ilə deyil, eyni zamanda  beynəlxalaq arenadakı böyüklük miqyasından da bəhs etmək lazımdır..

Onun gündəmə gətirdiyi mövzular maraqlıvə diqqətçəkicir.Bu mövzular sensasya doğuracaq  həyati təcrübədən qidalanır. Amma şairin başqa mövzularda yazdığı şeirlərə də vətənpərvərlik düşüncələri hakimdir. Hesab edirəm ki, bu şairin həyatı biraşlı-başına ölkəsi və xalqının ruhu ilə sıxı əlaqəli bir poeziyaörnəyidir. 

Şairin şeirlərini oxuyarkən saf ruhun  sınırsız ifadə imkanlarını ortaya çıxararaq bu nəticəyə gəlmək olar ki, ömrünün səksəninci onilliyini qürbətdə yaşayan bu böyük sənətkar həyatın hər üzü ilə qarşılaşsa da vətən sevgisi əsərlərinin əsas mövzularından biri olaraq  qalmaqdadır.

Məmməd İsmayılın şeirlərini oxuyarkərn və tərcümə edərkən qarşılaşdığım başqa bir xüsus da onun öz sənət konsepsiyasına varlığı ilə inanması və bağlı olmasıdır. O, yalnızca möhkəm inanmı ilə deyil, həm də sənət və ölkəsi ilə bağlı fikirlərində kompromisə getməkdən uzaq olması ilə fərqlənir. Şeirlərində istifadə etdiyi dil, söz və düşüncə gücünün rolu tipoloji və estetik ierarxiya nümunəsinə hörmətləyanaşan bir sənət örnəyidir.

Onun yazdığı şeirlər vətənindən çox-çox uzaqlardan da görünür və oxunur. Bu yönüylə onun əsərləri şan-şöhrət gətirən və ağlı başdan çıxan qızıla bənzəyir.

Bir neçə ildir yaxından tanıdığım, Alban və Fransız dilində kitablarını oxuduğum Kosovanın ən önəmli dövlət mükafatına layiq görülmüş Məmməd İsmayılın həyatı və əsərləri mənə düşünməyə cəsarət verir deyəm ki, o həqiqətən böyük bir şair və ziyalıdır.Və içimdə belə bir arzu da baş qaldırır ki, üzümü Azərbaycan millətinə və onu idarə edənlərə  tutub deyəm ki, millətinin poetik və intellektual düşüncəsinin belə bir bel sütununa malik olduqlarına görə,onunla qürur duysun, o buna layiqdir.

Biz, Məmməd İsmayılın dostları, onunla qürur duyur və ona uzun ömür və böyük yaradıcılıq uğurları diləyirik. Və nəhayət, düşünürəm ki, tənqidçilər, şair haqqında nə yazacaqlarını bilmədikdə, dayanır və yazacaqları məqaləni aldıqları sitat və örnəklərlə doldururlar.Bu yöntəmin mənimlə və M.İsmayıl  böyüklüyünün çəkilən misallarla təsdiqiylə heç bir əlaqəsi yoxdur.Mən sadəcə bu böyük sənətkarla bağlı gəldiyim qənaətləri yazmaq istədim. Və bu düşüncələr bir tənqidçinin yox,bir sənət adamın ən səmimi, içdən gələndüşüncələridir.

Jeton Kelmendi,

Şair,Priştina unversitetinin professor,

Avropa Elm, İncəsənət və Ədəbiyyat Akademiyasının üzvü

Brüssel-Priştina

 

Mehmet Ismail’s poetic excitement amazes when yiou reads it

 

By Prof. Dr. Jeton Kelmendi, Bruxelles-Pristina

Active member of World Academy

 

When it comes to poems and poetry, I usually think of a higher category of people. Of course, this time I was quite right, because it was a prominent personality of the poetic party, a very good professor and intellectual. Mehmet Ismail from Azerbaijan is a poet born to write beautiful poetry, and to honor his country with the highest literary and artistic level. His approach to poetry is consecrated not only in the imaginary approach, but also in the craft of creating the verse and building the message, which I think is the essence of a great writer.

​It is very important to note that we are living in a time where we can meet not only with our peers, but also with literary personalities and writers from different countries. Thanks to this opaportunity, I have met Mehmet Ismail, a great writer and precious friend. Therefore, I received his poetry with pleasure and translated it into Albanian language, where his Albanian translation is well received by the reader and local criticism.

​A great lyric is the poet Mehmet Ismail, but when we add to the fact that he is familiar with three languages: Azerbaijani, Turkish and Russian, this gives us the right to consider this poet of not only national proportions in Azerbaijan, but a poet of international magnitude.

The thematic that he uses in his writings is also a very interesting and sensational experience, but a dominance of patriotic lyricalism, even in other themes. I think that the life of the poet is a kind of poetry, where he is a personality linked to his country and the spirit of his nation. On this conclusion, reading his poems, one can also reveal the life and the pure spirit of a nigger who has lived all things: love, homeland, life abroad, and trembling that lives in the 8 decades his of life. Something else I encountered when translating and reading the poems of Mehmet Ismail is that he believes in his concept, not only that he believes strongly but is also uncompromising in relation to his concepts of art and his country. The language which he uses in his poems is a figurative building, where the role of the power of word and thought is always observing the pattern of the typological and aesthetic hierarchy.

​If it was to draw his poetry and be seen from far, it seems like a gold that gives glory and amazes with the sense of seduction

Knowing the poet Mehmet Ismail now and several years, but also by reading his books, in Albanian and French I have the courage to say a short thought to: He is a great poet as well as a great intellectual, for which he is decorated with literary prize in Kosovo, I have the desire to order the authority of Azerbaijan to have at least the feeling of pride that their nation has this pillar of poetical and intellectual thought.

​We, the friends of Mehmet Ismail, boast with our friend and wish long life and blissful creativity. And finally, I think critics, when they do not know what to write about a writer’s work, are stopped and filled with quotes from the work they are talking about, and for me it has no relevance, because for Mehmet’s work does not need to take his writings alone, but I wrote some conclusions that I think are deserving of this good writer. His poetic art is just a permanent age, where it can not be said that he is young or old, so it is a well-made art and stands in the time of coming, so we should appreciate it. This is my opinion for this author and I do not say this as a critic, but as a writer for the writer, which I think is the most sincere thought.

TƏSƏVVÜRƏ  GƏLMƏZ AĞRI XATIRƏSI

Azərbaycanlı  şair  Məmməd İsmayıl, Alban ədəbiyyatına Bogdani nəşriyyatının “Unutma, keşikçi” adlı kitabında nəşr olunan şeirləri ilə gəlir. Kitaba, daxil olunan  şeirlər Alban dilinə Türk və Azərbaycan dilindəki orijinalından tərcümə olunmuşdur.

Kitabı  nəşrə hazırlayanlar  Məmməd İsmayılın elə əsərlərini  seçmişlər ki, bu əsərlər  şairi alban oxucularına sevdirmək gücünə malikdir.Bundan başqa kitabda ünli şair və professor olan Məmməd  İsmayılın geniş həyat hekayəsinə də yer verilmişdir ki, bu da oxuculara  bu bənzərsiz şeirlər müəllifinin keçdiyi ömür yolunu izləmək baxımından vacibdir.

Məmməd İsmayıl  elə bir şairdir ki, hətta  alban dilinə tərcümədə belə dünya standartları ilə yarışır, çünkü şair ədəbiyyata  fərdi kültürəl -mədəni kimliyi və yazı keyfiyyətilə gəlir, o, yalnızca teorik bir yaxlaşımın peşində deyil,  eyni  zamanda ədəbiyyata  uzun ve yazılı bir motivasyona sahip olan yaddaşlara həkk olunacaq  bir yazı tipologiyasını da gətirir. Bu isə yaddaşı reallığın olduğu yerdən qorunmasıdır.

Şairin ölkəsi-vətəni dünya konteksindəhardasa  onun bütün şeirlərinin başlıca leytmotividir Bu, bəlkə də  şair üçün fərdi və kollektivi hərəkətə gətirmək üçün bir vasitədir.Hardasa bütün şeirlərində bu motiflərlə qarşılaşa bilərsiniz. Hətta metaforalardan  istifadə edərkən və sevgidən bəhs edərkən də eyni mənzərəni görmək mümkündür.

Coğrafi təsvirlər, vətən gözəlliyinə xeyir-dua, şair bu personajların, elementlərin köməyi ilə əsərlərini qurur, müqayisə nömrələrinə işarə edir, onları yad, ya da səmavi simvollarla qarşılaşdırıb müqayisələr aparır,düyünlər düyür.O, insan istəklərinin yerinə  yetirilməsi üçün Yaradandan ruhsal təmənnidə bulunur və bəzi əlaqələri gözdən çıxarmaqla fədəkarlıqla  birliyin davamlılığının qorunub saxlanması istəyir.Bu mənəvi hesabat şairin bütün yaradıcılığı boyu izlənməkdədir.

Əsrimizin ən böyük bəlası olan miqrasiya şairin ən böyük acısıdır, iddialara qarşı münaqişələr və sistemlərin gərginliyi, tez-tez yaradıcılıq zəncirlərindən çıxan bir eqo gücünü yaradır. Bu poetik durum onun şeirlərində sıxı-sıx qarşımıza çaıxır.Bu şeirlərdə ağrı,acı var və bu əzici tonu gizləmək vəya idarə etmək elə də asan deyil.İtirilmiş şəhərdə grotesk bir adamın bayğınlığı var.İtirdiyini zənn etdiyi küçələrdə tərkedilmişliyin qoruyucusu  kimi istəsən də səsini qaldıra bilməzsən.

Sevginin– ümumi xarakteri  ətraf  mühitlə vətən, valideyn sevgi modelinin üz-üzə gəlməsindən asılıdır. Şeirlərində gündəmə gətirdiyi motiflərdən də görüldüyü kimi həyat iksiri kimi şair, sevgiyə  xüsusi dəyər verir, insanlığı sevgiyə çağırır və onun ürəyində sevgi xüsusi yer tutur. Yaradıcılığının böyük bir hissəsi uzlaşmaqdan uzaq olsa da, ətrafı çevrəliyən gözəlliyi də unutmuş deyil.

Onun bütün şeirlərində gözəgörünməz gizli daxili bir əlaqə, bir mesaj , sosyal protest də var.Sosial kodların qaranlıq tərəfi çəkilməsi gərəkməyən sevgi ölçüləridir.Yazdığı əsərlərdə  şairin düşündüyü yalnız sevginin bir ölçüsüdür və vətənindən uzaqlarda yaşayan həddindən artıq qürurlu insanlar elə bilirlər ki, onların gizli sənəti onların üzlərini də gizləyə biləcəkdir.

Angel I. Berişa,

Şair,Kosova Milli Kitabxanasının direktoru,

Gyakovo

Memmet ISMAIL, “Rojet e harresës” Published,  IWA Bogdani, Brussels-Pristina,Kosovo 2018.  Edited by Prof. Jeton Kelmendi.

By Engjëll I. Berisha, Kosovo

Director of National Library, Gjakovo

Even its first volume published in Albanian, with a translation from Turkish and Azerbaijanian, we have summarized some of his poems, editorial selection, to maintain mutual cooperation and presentation in Albanian as an attribute which is made up of literature itself, from the voluminous biography of the poet, creator and renowned pedagogue.

Poems of Mr. Ismail in Albanian bring good relations with the world criations, becasue the poet comes with the culture identity, with the volium and quality, not only with ambitions of theorical access, but he brings a tipology of writing, where in our country was used long time, motivated for the country and the save of memories from where comes the reality.

Country– fatherland of poet is mayn subject almost in all his poetry, to reup and put on move the individ and collective, call this in continueally in most of his sentences, even when he uses the methaphores, and when he speaks for love.

Geographis decription, the goodness and beauties that has the country of poet, are subjects and elements with which he boulds the book, linking them in alusion with comperatiph figures, facing with foreghiners and and heavenly seduction.

Sacrifice he puts the Creator to fulfill human desires, while sacrificing it sets relationships with preservation and unity in continuity.

And, this report, conveyed throughout the work, most likely, throughout his creativity.

Migration – The greatest pain of the poet, being the most painful phenomenon of this century, from the claims of conflicts and strains of systems, creates a dose of power of ego, which often goes out of the chains of creativity. Precisely, this poetic state of the poet manifests itself most in verses. There is the pain there, it does not control the fiery tone, where it draws the folly of the grotesque man into the lost city. And, on the streets, where he considers lost, by raising his voice, as if he is a guard of oblivion emerging from the abandoned.

Love, – a common character is influenced by parenthood, homeland, by transforming the model into a face-to-face character to itself and the world around it. From what he presents in his poems, the poet loves and preserves love. calls for love and makes a special place in the heart. Although, in most of his creativity is unmatched, he is not ignorant of the beauty surrounding him.

The poems have a reference, have a message, have a description, have a protest, no adverts to social codes, only the dark side, where the poet considers it, illuminates with the measure of love, while the excessive ambitions that people have outside the homeland, figuratively considers him masked art hiding his face.