Besim Perjuci
Shënime për autorin
Besim Perjuci u lind më 7 dhjetor 1946, në Gjakovë, rrëzë Çabratit krenar, në një familje punëtore qytetare, me një traditë të lashtë në punimin e qeleshës shqiptare.
-Më 1948, familja Perjuci shpërngulet në Pejë, për shkak të zejës që ush- tronte babai i tij;
-Më 1961/62 e kreu tetëvjeçarën;
-Më 1067/68 e kreu Gjimnazin “Bedri Pejani”/”dikur 11 Maji”/dhe po
këte vit ia mësyen Universitetit të Beogradit – Fakulteti i Mjekësisë, por dështon në provimin pranues;
– Më1969/70, diplomon në SHLP”Barjam Curri” në Gjakovë-Dega Gjuhë Shqipe dhe Letërsi.
Kariera profesionale:
– Më 1970 punësohet në Shkollën e Mesme të Nxënësve në Ekonomi”Shaban Spahija”/në cilësinë e Arsimtarit të Gjuhës Shqipe dhe Letërsisë. Dhe po këte vit pranohet në Shkollën fillore “Vaso Pashë Shkodrani”/ish M.Popoviq”/në Pejë;
– Më 1976 kalonë në Konferencën Komunale të LSPP të Pejës dhe kryen punët dhe detyrat e Referentit Administrativ dhe të përkthyesit;
– Më 1990 për shkak të pikëpamjeve politike, mospajtimeve dhe mospranimit për t’u anëtarësuar në Partinë Socialiste Serbe, largohet nga KK e LSPP dhe LKJ;
– Më 1990/91 punësohet në Shkollën Speciale me të Parë të Dobët dhe të Verbër”Xheladin Deda”, në Pejë;
– Më 1992 punësohet në NTP”AGRO” deri në vitin 1993, kur vdes pronari dhe falimenton NTP;
Gjatë viteve 1993/94/95 dhe 6 muaj të v.1996, është jashtë çdo procesi zhvillinor/I papunë/;
-Më 1996 kthehet përsëri në SHFM”Vaso P.Shkodrani” deri në pensionim, më 2011.
Statusi familjar:
– I martuar/1976/, ka bashkëshortën dhe pesë fëmijë. Jeton në Pejë.
Statusi politik:
– Më 1990 anëtarësohet në LDK-pa ndryshuar deri më sot.
Gjatë karierës së tij ka ushtruar edhe këto punë dhe detyra shoqërore:
– Më 1978-1982 Delegat në Kuvendin e KSA të Kosovës;
– Më 1988-1992 Delegat në Kuvendin Komunal –Pejë;
– Më 1976-1980 Anëtar i Kryesisë së Auto-shkollës”M.Popoviq”në Pejë;
– Më 1978 Anëtar i Kryesisë së KF”Buduçnosti”/Tash KF”Besa”/-Pejë –dy mandate;
– Më 1082 Anëtar i Kryesisë së LOKF_së-Pejë, /një mandat 1 vjeçar Kryetar i saj/;
– Më 1986 – 1990 Kryetar i Kuvendit të BVI-së për Arsim të KSA të Kosovës/deri në
suprimimin dhe suspendimin e Kushtetutës së KSA të Kosovës dhe organeve të saja;
– Më 1990/91 Anëtar i LASH-it-Dega në Pejë, i deleguar nga SHSPDV”Xh.Deda”Pejë;
Nga viti 1976 -1990
- Kryetar i Kuvendit të BVI-së për Arsim-Pejë;
- Kryetar i Komisionit për ndarjen e kredive studentore në Pejë, dy mandate;
- Kryetar i Kuvendit të BVI-së për punësim-Pejë;
- Kryetar i Kuvendit të BVI-së për banim –Pejë;
– Më 1986-1990 Kryetar i SHKA “Ramiz Sadiku” –Pejë, në kuadër të së cilës vepronte edhe Ansambli “Rugova”;
Aktivitetet:
– Më 1968/69 Anëtar i Grupit dramatic pranë SHLP-së në Gjakovë/Drama”Cuca e maleve”;
– Më 1969/70 Anëtar i Teatrit Gjysmëprofesional”Emin Duraku”në Gjakovë/”Armiku i popullit”/;
-Më 1971/73 Anëtar i Teatrit” Istref Begolli’/ish “M.Popoviq”/drama”Njerëzit me shpresa të thyera/;
– Më 1970-1976 Udhëheqës i Grupit letrar”Bulëzat e Karagaçit”;
– Anëtar i Shoqatës së Krijuesve Letrar në Pejë
– Bashkëpunëtor i gazetave:”Bota sot”, “Shkëndija”,”Fjala e lirë”/Angli/ dhe i revistave për fëmijë:”Pionieri”, “Zog Mëngjesi”,”Mollëkuqja”;
– Më 2004 Trajner i Programit”Mendimi Kritik i Lexim Shkrimit”;
– Më 2009 Anëtar dhe Sekretar i Shoqatës së Veteranëve të Arsimit në Pejë.
Botimet:
Ka botuar përmbledhjen me poezi e prozë:
1.Klithjet e moshave të mia, prozë e poezi, Dukagjin, Pejë 2008
1.Për kohën që na kushtoi… poemë 2021.
2.Nga kujtesa… poezi 2021.
3.Mendime për vepra që jetojnë, Vështrime letrare 2021
Kontributet:
Nga viti 2004/2011 ka ligjëruar Programin”Mendimi Kritik i Lexim Shkrimit” për mësimdhënës të niveleve të ndryshëm;
-Më 2009/2011 ka ligjëruar për mësimdhënësit e SHFM”V.P.Sh.nga Gjuhësia:Ndajshtimi, parafjalët, lidhëzat, pjesëzat dhe pasthirrmat.
Mirënjohjet, lavdat dhe shpërblimet i ka të shumta dhe nuk i kanë munguar asnjëherë.
NË ECJE TË KËSAJ DITE
/Të dashurës sime ëmë/
Në ecje të kësaj dite
Në ferk të agimit, në Ditën e luleve
Më preku kujtesa e përkdhelur me gjuhën e durimit
Dhe, përpara më doli Portreti yt – sihariq i gëzimit.
Me dinjitet e përshëndeta xhanin tënd aq shumë të lodhur
E intimën e shpirtit e frenova me lotin kristal të ftohur.
Dashurinë e pelegrinuar pa përsëritje
Si dje, si sot, si nesër si gjithmonë në kohë
E shtresova n’ornament të përditshmërisë në pritje.
Në ecje të kësaj dite
Me aromë lulesh e urtësi perëndie
Të përshëndeta NËNË me fjalë të mbëltuara
N’kujtim t’portretit tënd me mallin e ëndrrave të fshehura,
Ashtu si dikur motit;
Gatitu pranë teje qëndrova.
Zonjës mendjendritur ylberit të dritës
Borxhi im i shpirtëzuar n’qetësi
Në minutën e heshtjes
Edhe lulet folën me nektarin e ditës
Për mua je hyjneshë që mrekulloje
gjithandej gëzimin tonë të jetës.
Me yjesytë e tu edhe sot ndriçon ditën e vrarë
Që t’mos e prishë trajektorën e nisur të jetës
Kurse barren e lodhur të skamjes
e mbërtheje përmbrenda teje zjarr.
Vetminë herët ta shortuan fatet e trazuara
E mbi shpatulla të rëndonin fjalët boshe…
Me përralla të perënduara.
Atëbotë kur dhimbshëm rrugtonin vlerat e sosura të njerëzimit
Goditjet bishore përherë deshën ta rrënonin krenarinë
Për ta sosur deri në palcë kohën e re të frymëzimit.
Tashti,
Çdo ditë e dëgjoj në mendjen time
Zërin e vetëm të fjalës së thinjur-
Që më thotë:- “shko biro drejt gurrës së shpirtit
Dhe merr mendjen me vete…patjetër!
Përuro pranverat e çelura me beharin e rinisë
Sepse kohët e shëmbura stuhive të mëdha
Duhet kthyer në ideale të larta n’marshim të ardhmërisë”
Dhe unë përsëri e gjithmonshëm
Mbeta gjaku yt pas teje në ecje
Për ta bërë këngën me timbrin e përjetësisë.
Vjeshtë e vonshme 2001
FJALË NË VARGJE ZOGUT QË ZBRITI
BJESHKËN –AZEMSHKRELÇE
/Në përvjetorin e kujtesës së madhe, shkrimtarit e poetit, eseistit e dramaturgut, njeriut dhe intelektualit – Azem Shkrelit në mos-harresë/
Pa zbritur mirë rrafshit…me vete
Mbaje aromën e rrëshirës së pishakut plak,
Dhe doje t’na tregoje për pishën
Dhe aromëpishën e gjakut,
Që e mbolli malsorçe babagjyshi-në lindjen tënde.
Me puhinë e freskët të bjeshkës
Solle tamlin e rreshkët të tbaneve,
Për ta ruajtur ëndrrën, mbështjellë me Kujtimin
E dhimbjeve tona. Për t’i lexuar kohët
E agimeve të bleruara
Në Fushën e Madhe të Dardanisë dhe…
Para se t’i ngjiteshe qiellit,
Shpirti yt në heshtje i foli
Këngët për shkrepat me thepa
E bjeshkëshpatijet me jehona të motnuara,
Si rreze e zemrës që digjeshin ballit tënd Bjeshkë
Dhe i recitoje migjeniane si të pakënduara.
Pastaj edhe këngët për pranverat e vonshme,
I mbërtheje në /vet/vete për të shpërthyer aty
Ku nise dashurinë e parë shkollore.
Këndove së bashku me bjeshkën e gjyshit
E me dashurinë e tingujve të mëndafsht
Të lahutës së lahutarit të moçëm… shkrove
Vargje e poezi për shallqefinin e stërgjyshit,
Bëre dashuri tbaneve me syrin pishë
Fyelli yt…
Edhe sot këngën s’e pushon
Ta dish!…
E kur ujëakulli lëvizi bjeshkës,
Bashkë me freskun agimor
E fillove këngën e jetës,
Nëpër trungun e moçëm,
Pa iu tremb harrimit,
Fryma jote malsorçe,
Përkundi shpresën,
Stoikën, qëndresën…
Ti s’e ndryshove kurrë vetveten,
Rrënjën e padukshme të pishës që…
Gjyshi e mbolli, e…
Për ta sjellë me gjeografinë e lashtësisë
Bashkë me gjymtyrët e Rugovës kreshnike
T’ua tregosh pasardhësve më vonë,
Se sa e pastër peshon…kjo rrënja jonë!
Lumin e Bardhë ndër duar e peshoje,
Që jeta të rrjedhë n’shefi* të brigjeve tona.
Ti përherë e ruaje, e doje
Edhe këngën e hershme të burrit.
Në relievin e shpirtit zemra jote e madhe,
Rrahu shkrepave, grykave, honeve,
Brenda kalakullave të gurit…
Prometheun kurrë s’e kam parë-
Dritën magji…
Nga ti e kam marrë:
“Gjaku im që nuk shterët.”
Me plagën e mallit dhe mallin e fjalës shqip
Ti peizazh i gjallë i urtësisë,
Në distanca kohore,
Nën tingujt e kujtesës,
Mbaje Kohën e Re dhe bukurinë e jetës.
Ti ishe dhe mbete ushqim
I kësaj toke të etur,
Ti ndërtove kulla të reja,
Me fjalën Azemshkrelçe,
Mbi plagët e Dheut shkëmbmalsorçe.
Po e përsërisë, –
Nga ti e kam marrë:
“Gjaku im që nuk shterët”.
Rugovë, 2016
- Shefi – kufi
E PASHË FËMIJËRINË TIME
Erdha rrëzë teje ta shoh lindjen e diellit
Çabratin tim krenar
Bregun e lashtë të perjucëve me qiparisa drejt qiellit
Kujtimet e humbura paksa t’i ngjallë.
Aty mësova ecjen si zogu krahnjomë
Këngën zhurmonjëse të Krenës së pagjumë
Aty ku të rinjtë freskojnë dhe me afsh dashurojnë
Aty dua të përkundem me ëndrrën time mbi lumë.
Erdha pranë teje bregu im i lindjes
Vargjet e zhuritura zemrës
Si vullkan t’i nxjerrë
E t’i brazdojë ëmbël larg dhimbjes
Tejpërtej vajin e dikurshëm ta hedhë
Fragmente fëmijërie
agut të mëngjestë të mbledhë.
Pejë, 2012
URA E VJETËR /Ura e vjetër e Gurit/
Ndër ty e mbi ty në rrjedhë lëvizën uji, njeriu, kafsha
Me ty e në ty matej pesha e kohës së shkuar,
Gurët e gdhendur me mjeshtri sfidojnë moshat e një historie
Që rrinë të heshtura në harkun e syrit të madh të gurit të latuar.
Aty skaj teje bujtina e spahijve
Vërvonte me shitësit e rrushit të Rahovecit
Ti u bëje strehimin dhe sehirin e fundit të natës.
Mëtutje rri gdhendur me arkitekturë të lashtësisë
Hani i Abdullahagës së Berishajve të Jarinës
Bujtinë me ahure kuajsh harmëshor dhe kalldrëmin turk
Përbri Shatërvanit ngjit me xhami të xhumave të mëdha
Pritte musafirët në Odën e madhe të mendësisë që vinin
Nga Podrimja e vreshtave të verës e rakisë.
Harqet e dikurshme dhe ato të mbetura
Nën e lugjet e thelluara të qemerëve ku akoma dëgjohet
Cicërrima e ëmbël e dallëndysheve shtegtare
Ku freskohen hala sot me ujin e Lumbardhit të Bjeshkës alpike
Myshqet dhe likenët poashtu kanë bërë simbiozë jetese
E mrizojnë me avujt që ngrihen çdo ditënatë
Me ujë qelibari të Shatërvanit të bilurtë.
Të thelluarat e rrotave mbi ty kanë mbetur gjurmë
Të ardhje – shkuarjeve të shumta.
Edhe ato rrëfimin e kanë shumë të hershëm për faqe historie.
Sa qerre me kuaj, qejze e pajtonesh rrahen mbi ty dhe
Vajin e dhimbjeve ta lën për kujtesë të brezave.
Tagrambledhësit e savaneve të një kohe jetime
Deshën ta ngatërrojnë dhe ndërrojnë strukturën tënde
Emrin e lashtësisë, skeletin tënd të fortë
Deshën ta sosin hiçeve
Me fyerje-sharje dhe plumba hibrid përmbysjeve të kurdisura
T’i rënduan edhe shekujt e mbijetesës,
Mos harro, se…
Mbi ty artin arkitektural të origjinës
E goditën me inkuizicion dhe e zhvatën mosmëkeq
Me pije, drogë e injorancë bishore
Me dridhje, frikë e tmerre emrin “URA E VJETËR”
Ta satanizuan e sllavo-ortodokçe ta thanë:
Kafana : “Kod starog mosta.”
Që ti kurrë s’e pranove
Katallanët me qoftëlargëtin shkofshin në pakthim.
Pejë, 1999
Përse të “Nemuna”
Përtej ëndrrës – mrekulli,
Shohim peisazhe të përdielluara,
Vetë parajsa, lartësuar n’Ikonë.
Qëndrojnë Bjeshkët e bekuara.
Alpe t’lashta-fole shqipesh
për lakmi që i ka bota,
Janë hyjnore sa vetë toka,
Geni jonë frymon aty,
Rugovë, Plavë e Guci
Gjithandej në/për/ Shqipëri.
Hëna nëpër këto bjeshkë
Shetitjen e ka me Dritë,
Edhe në vjeshtë ,
Kur moti mërmëritë.
Bjeshkë me ujë shumë,
Lugina e kroje…u im -rah ka e Plisi
elluara.
Me burime t’pafund.
Legjendat për zana e shtojzovalle,
Ngjizen në Poemën e madhe,
Për t’u kënduar me frymëzim,
Në Lahutën fishtiane.
Bjeshkë të bukura me specie të rralla,
Me borë e pyje,
Me shumë ujëvara.
Bankë e genit tonë
Ku flitet gjuha gege
Farë e racës sonë.
Përbindshi sllav e shumë të tillë
Të këtij lloji…
Sa herë synoi këto bjeshkë gegnije
Përçartur i quajti me nofkën përbuzëse: “Prokletije!”.
E vërteta për bjeshkëkalanë
Të huajt për apetite gjeten belanë,
Thyen kokën anembanë
Në labirint të saj… dhe eshtrat lanë.
Si mund të pagëzohen … Pra këto?…
Me nofkën : –
“Të Nemuna”,
“Të Nemura”,
“Të Namuna”!?…
Aty ku shqiponjat lirshëm fluturojnë
Aty ku kënga e lahutarit
Bjeshkëve të perëndishme…përcjellet me jehonë
Grykës Rugovës, Lumbardhit tonë?
E kanë hak dashurinë tonë
Poeti e lahutari me vargje e himne
i himnizojnë.
Dhunti e hyjnorës, kjo bota jonë.
Hë pra…Miku im –
– “Si bën të errën me Namë të bekuara
E të gdhihen të mallkuara?!”
20.3.2020/Në kohën e “Covid-19/
FRYMËZIM RASTI
E kam për dëshirë të ecë shtigjeve
atje tej, ku hijet e kujtesës
endën peizazhit në shëtitje
Grykave e honeve ku mbesin me jehonë malli
Në thellësi të bjeshkëve
Ku pamjet me bukuri lozonjare
shndërrohen në frymëzim rasti.
Kënga e vjetër do t’ma kujtojë
Simfoninë e gurgullimës së rrëkeve
Deri të Lumi i Madh i origjinës
Ku thëllohen bjeshkët e ndërtohen kanjonet
Përtej lashtësive.
Me mbetje pranë gaungurimës së lahutarit.